Polski Rynek Mieszkaniowy: Własność, Kredyty i Wyzwania Najmu
Politycy prześcigają się w obietnicach dotyczących rynku mieszkaniowego, od mieszkań na preferencyjny najem po 0% kredyty. Większość z tych pomysłów jest krytykowana przez ekonomistów i ekspertów, również ze względu na specyfikę naszego rodzimego rynku mieszkaniowego. Polacy bowiem preferują posiadanie mieszkań na własność.
Własne „M” – Polska na tle innych krajów
Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) z 2020 roku, Polska zajmuje siódme miejsce pod względem udziału gospodarstw domowych będących właścicielami nieruchomości, osiągając wynik 71%. To jeden z najwyższych wskaźników w Europie, ustępujący tylko Rumunii, Chorwacji i Litwie. Natomiast na przeciwnym biegunie znajduje się Szwajcaria, gdzie jedynie 1% gospodarstw domowych posiada nieruchomości nieobciążone hipoteką.
Dane OECD znajdują również odzwierciedlenie w badaniach Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE), które potwierdzają, że Polska ma jeden z największych odsetków własności mieszkań i domów w Europie, wynoszący od 69% dla jednej osoby dorosłej z dziećmi do 94% dla co najmniej trzech osób dorosłych z dziećmi.
Mieszkanie na kredyt – Jak Polacy radzą sobie z hipoteką?
Interesującym jest spojrzenie na dane dotyczące gospodarstw domowych, które posiadają mieszkania obciążone kredytem hipotecznym. W tej kategorii przodują kraje skandynawskie, z Norwegią (51%) na czele. Polacy z wynikiem 12% znajdują się w dolnej połowie stawki analizowanych państw OECD, co wskazuje na niższą skłonność do zaciągania kredytów hipotecznych w porównaniu do innych narodów.
Wynika to m.in. z niskiego stosunku kredytów i zobowiązań do dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych w Polsce, który w 2021 roku wyniósł 55,79%, co było jednym z najniższych wyników w UE. W obliczu rosnących stóp procentowych, popyt na kredyty hipoteczne uległ dalszemu ograniczeniu, a według danych Biura Informacji Kredytowej (BIK), w grudniu 2022 roku wartość zapytań o kredyty mieszkaniowe spadła o 60,7% r/r.
A co z najmem? – Niska mobilność i ograniczona oferta
Polski rynek wynajmu mieszkań wypada blado na tle innych krajów Europy Zachodniej. Z wynikiem 4% gospodarstw domowych wynajmujących mieszkania w sektorze prywatnym, Polska plasuje się daleko za Szwajcarią (55%), Danią (49%) i Niemcami (47%). Taka sytuacja może wpływać na niską mobilność Polaków oraz ograniczoną płynność rynku mieszkaniowego, co z kolei zwiększa ryzyko i koszty kredytu.
Dodatkowo, w ostatnich miesiącach zauważalny jest wzrost czynszów najmu oraz spadek dostępności mieszkań na wynajem, co jeszcze bardziej utrudnia sytuację na rynku.
Rynek mieszkaniowy się pogarsza – Co czeka młodych Polaków?
Ograniczona dostępność mieszkań i trudności z uzyskaniem kredytów hipotecznych są jednymi z głównych przyczyn, dla których aż 49% Polaków w wieku 18-34 lata mieszka z rodzicami. Polska pod tym względem znajduje się w czołówce krajów UE, wyprzedzana jedynie przez Maltę, Słowację i Bułgarię. W bogatszych krajach, takich jak Holandia czy Finlandia, odsetek młodych ludzi mieszkających z rodzicami jest co najmniej dwukrotnie niższy.
W obliczu pogarszającej się sytuacji gospodarczej oraz wysokich stóp procentowych, liczba wydanych pozwoleń na budowę mieszkań spadła r/r o 18%, co sugeruje dalsze ograniczenie inwestycji w sektorze mieszkaniowym i jeszcze większe trudności dla młodych ludzi w zdobyciu własnego „M”.
Podsumowanie
Polski rynek mieszkaniowy stoi przed wieloma wyzwaniami. Wysoki odsetek własności mieszkań, niska skłonność do zaciągania kredytów hipotecznych oraz ograniczony rynek najmu sprawiają, że sytuacja na rynku mieszkaniowym jest trudna, zwłaszcza dla młodych ludzi. Polityka mieszkaniowa będzie musiała stawić czoła tym wyzwaniom, aby poprawić dostępność mieszkań i mobilność społeczną w Polsce.
