Zmiany w Ordynacji podatkowej – krok w dobrą stronę, ale czy wystarczający?
Ministerstwo Finansów ogłosiło założenia do projektu ustawy zmieniającej Ordynację podatkową. Wśród kluczowych propozycji znajdują się modyfikacje dotyczące przedawnienia zobowiązań podatkowych oraz obowiązku raportowania schematów podatkowych (MDR). Celem zmian ma być poprawa relacji między podatnikami a organami skarbowymi oraz zwiększenie efektywności administracji podatkowej. Jednak czy nowe przepisy rzeczywiście spełnią oczekiwania podatników i przedsiębiorców?
Przedawnienie podatków – czy problem zostanie rozwiązany?
Jednym z najbardziej kontrowersyjnych zagadnień w polskim prawie podatkowym jest przedawnienie zobowiązań podatkowych. Obecnie fiskus może skutecznie blokować przedawnienie poprzez wszczęcie postępowania karnego skarbowego – mechanizm ten był wielokrotnie krytykowany za nadużycia. Ministerstwo Finansów zapowiada zmianę tych przepisów, ale na razie brakuje konkretów.
Eksperci podkreślają, że kluczowym problemem jest art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, który pozwala na zawieszenie biegu przedawnienia w wyniku wszczęcia postępowania w sprawie (a nie przeciwko konkretnej osobie). To sprawia, że podatnicy często nawet nie wiedzą, że ich zobowiązanie podatkowe nie ulega przedawnieniu.
W 2021 roku Naczelny Sąd Administracyjny uznał instrumentalne wszczynanie postępowań karno-skarbowych za naruszenie prawa i zasad zaufania do państwa, jednak fiskus nadal stosuje te praktyki. Jeśli Ministerstwo Finansów nie zdecyduje się na usunięcie art. 70 § 6 pkt 1, to wprowadzone zmiany mogą okazać się niewystarczające, by realnie ochronić podatników.
Raportowanie MDR – krok w stronę ochrony tajemnicy zawodowej
Ministerstwo zapowiada również zmiany w zakresie raportowania schematów podatkowych (MDR). Dotychczas doradcy podatkowi, adwokaci, radcowie prawni i rzecznicy patentowi byli zobowiązani do przekazywania informacji o schematach podatkowych organom skarbowym, co naruszało tajemnicę zawodową. Po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z 2024 roku, które uznało ten obowiązek za sprzeczny z Konstytucją, resort zapowiedział jego uchylenie.
Teraz to podatnicy („korzystający” lub „promotorzy” schematów) będą musieli zgłaszać MDR do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, natomiast doradcy prawni i podatkowi zostaną zwolnieni z tego obowiązku. To zdecydowanie pozytywna zmiana, jednak przedsiębiorcy i eksperci oczekiwali bardziej kompleksowej reformy MDR.
Wśród innych zmian znalazło się również:
- uchylenie obowiązku raportowania MDR-2,
- ograniczenie składania MDR-3 do jednego razu w roku,
- możliwość podpisania MDR-3 przez pełnomocnika,
- obniżenie maksymalnej kary za brak raportowania MDR z 720 do 240 stawek dziennych.
Eksperci oceniają te kroki jako pozytywne, ale jednocześnie podkreślają, że to raczej punktowe zmiany niż pełna reforma systemu MDR, której oczekiwano.
Nowe uprawnienia dla Ministra Finansów
Projekt zakłada również przyznanie Ministrowi Finansów uprawnienia do wydawania rozporządzeń zwalniających określone transakcje lub grupy podmiotów z obowiązku raportowania MDR na poziomie krajowym. Na razie brakuje szczegółowych informacji, jak ten mechanizm miałby funkcjonować w praktyce. Dopiero pierwsze decyzje ministra pokażą, czy to rozwiązanie rzeczywiście ułatwi życie podatnikom.
Czy to wystarczy?
Choć zapowiedziane zmiany w Ordynacji podatkowej idą w dobrym kierunku, przedsiębiorcy i eksperci nadal mają wiele wątpliwości. Największe obawy budzi kwestia przedawnienia zobowiązań podatkowych – jeśli resort finansów nie zdecyduje się na całkowite usunięcie art. 70 § 6 pkt 1, to podatnicy nadal będą narażeni na nadużycia fiskusa.
Podobnie w zakresie MDR – choć ograniczenie obowiązków raportowania i ochrona tajemnicy zawodowej to ważny krok, to wielu ekspertów oczekiwało bardziej kompleksowej reformy tego systemu.
Projekt ustawy ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w II kwartale 2025 roku. Dopiero wtedy zobaczymy, czy nowe przepisy rzeczywiście poprawią relacje między podatnikami a organami podatkowymi, czy też pozostaną jedynie kosmetycznymi zmianami, które nie rozwiążą najważniejszych problemów polskiego systemu podatkowego.
Ewa Sobońska
Counsel
Head of Tax
Zwyrtek & Partners
