Konstytucja Rodzinna: Kluczowy Dokument dla Przyszłości Firm Rodzinnych

Wprowadzenie: Konstytucja Rodzinna jako Nowy Standard

Mimo, iż nadal niepopularna, a w wielu firmach rodzinnych zupełnie nieznana, Konstytucja Rodzinna w najbliższym czasie może stać się jednym z najważniejszych dokumentów określających zasady postępowania dla rodziny w odniesieniu do jej relacji z firmą.

Znaczenie Konstytucji Rodzinnej w Firmach Rodzinnych

W mojej wcześniejszej publikacji o problematyce sukcesji w polskich firmach rodzinnych wskazałem, że jednym z kluczowych zagadnień jest brak planu sukcesji po stronie nestora-założyciela firmy. Oczywiście istnieje szereg możliwości opracowania takiego planu, ale w mojej ocenie dokumentem, nad którym zdecydowanie warto się zastanowić, jest Konstytucja Rodzinna. Tym bardziej, że w toku moich dyskusji z przedstawicielami firm rodzinnych coraz częściej pojawia się pytanie o korzyści, jakie przynosi przygotowanie Konstytucji Rodzinnej.

Czym jest Konstytucja Rodzinna?

Definicji Konstytucji Rodzinnej jest wiele zarówno w polskich, jak i w zagranicznych publikacjach i opracowaniach. W dużym uproszczeniu jest to dokument lub zbiór dokumentów, który określa zasady postępowania dla rodziny w odniesieniu do jej relacji z firmą. Odzwierciedla ona misję, wizję i wartości rodziny oraz zasady współpracy całej rodziny przez pryzmat jej głównego celu, czyli zapewnienia ciągłości funkcjonowania firmy.

Konstytucja Rodzinna to najbardziej dojrzała forma uregulowania ładu rodzinnego przez członków rodziny w zakresie ich wspólnych celów, misji a także wyznawanych wartości, nie tylko tych biznesowych. To przewodnik po zachowaniu rodziny, podejmowaniu decyzji i ustalaniu sukcesji z jednego pokolenia na drugie.

Konstytucja Rodzinna może być zbudowana na podstawie umów i dokumentów o charakterze prawnym, które mogą podlegać egzekucji, jeśli zaistnieje taka potrzeba. Może przybrać formę zobowiązań prawnych wiążących nestora, sukcesorów, członków rodziny, czy też ich spadkobierców.

Jakie korzyści wynikają z Konstytucji Rodzinnej?

Z moich doświadczeń wynika, iż Konstytucja Rodzinna przynosi korzyści w dwóch wymiarach. Po pierwsze są to korzyści wynikające z samego przejścia przez cały proces tworzenia Konstytucji. Po drugie – korzyści płynące z samego faktu jej posiadania.

Istotniejsza jest pierwsza grupa korzyści, ponieważ proces opracowywania Konstytucji Rodzinnej może pomóc włączyć lub zaangażować członków rodziny, którzy do tej pory nie mieli swojej roli do odegrania lub którzy zaczęli się oddalać od biznesu rodzinnego. Proces ten sprzyja również poprawie komunikacji i umiejętności rozwiązywania problemów w rodzinie, wzmacniając więzi rodzinne.

Przygotowanie Konstytucji daje możliwość rozmowy i planowania przyszłości. Warto, aby w procesie opracowywania Konstytucji uczestniczył zaufany zewnętrzny doradca, który potrafi przeprowadzić rodzinę przez ten proces w sposób zorganizowany.

Efektem procesu może być odkrycie potrzeby reorganizacji majątku rodzinnego, wydzielenia aktywów do bezpiecznej spółki majątkowej, zmiany modelu biznesowego lub polityki dywidendowej. Często efektem jest również utworzenie tzw. Family Office lub Fundacji Rodzinnej.

Jak przygotować Konstytucję Rodzinną?

Opracowując Konstytucję Rodzinną, należy myśleć o przyszłości i długoterminowej perspektywie. Konstytucja powinna uwzględniać zarówno aktualne potrzeby, jak i zmienne otoczenie biznesowe oraz potencjalne zmiany w działalności rodziny w przyszłości.

W Konstytucji warto uwzględnić aspekty inwestycyjne, takie jak zaangażowanie rodziny w nieruchomości, papiery wartościowe oraz inne aktywa. Należy także pamiętać o edukacji członków rodziny i kluczowych pracowników oraz rozważyć wątek filantropijny.

Przemyślana i odpowiednio opracowana Konstytucja Rodzinna zdecydowanie zwiększa powodzenie transferu biznesu rodzinnego do następnego pokolenia oraz poprawia relacje między członkami rodziny.